Vitray sanatı, gün ışığı ile doğan ve yine onun az ve çokluğu ile değişimler kazanan ışıklı bir resim sanatının adıdır. Ancak vitray sanatı ışık değişimleri ve ışığa etki eden elemanların değişimleriyle cama farklı yansımasından dolayı diğer resim sanatlarına göre farklıdır. Vitray cam sanatına cam üzerine boyalarla resmetme veya cam süsleme sanatı denir.
Vitray sanatı çeşitli coğrafyalarda, çeşitli kültürlerin süslemelerinde kullandığı bir sanat olmuştur. Günümüzde bu sanat unutulmaya yüz tutmuş durumda. Artık daha çok fabrika üretimi renkli camlar dünyamıza girdiği için elde yapılan bu sanata ilgi azalmış. Fakat yine de el sanatlarını yaşatmaya çalışan ustaların sayesinde genç nesilden ilgi duyan, merak edenler de öğrenmekte.
Vitray cam sanatının kökeni antik çağa kadar uzanır. Bilinen en eski vitray sanatı örnekleri 9. ve 10. Yüzyıllarda görülmektedir.
Vitray sanatı 1260’lı yıllarda Selçuklular döneminde gelişmiş olup Osmanlı Devleti zamanında mimaride cam süslemede kullanılmıştır. Topkapı Sarayı, Süleymaniye Camii, Yeni Camisindeki vitray çalışmaları Osmanlı Dönemi çalışmalarıdır.
Geçmişten günümüze kadar vitray sanatında beş farklı teknik kullanılmıştır. Mozaik vitray, macunlu vitray, kurşunlu vitray, boyama vitray, tifani vitray teknikleri ile sanat eserleri yapılmıştır. Geçmişte yapılan eserlere bakıldığında boyama vitray, kurşunlu vitray ve tifani vitray tekniğine daha çok rastlanmaktadır. Boyama vitray tekniğini diğer tekniklerden ayıran temel özelliği tek parça cam üzerine yapılıyor olmasıdır.
Vitray Cam
Genelde mimari alanda süslemede gördüğümüz vitray çalışmalarını evde de yapabiliriz. Belki bir çerçeve, abajur başlığı veya bir vazo üzerine yapabilirsiniz. Burada önemli olan hangi teknikle çalışmak istediğinizdir. Yazımızda evde de uygulayabileceğimiz iki teknikten bahsedelim.
Boyama Vitray
Boyama vitray çalışmalarına gözlerimiz daha aşinadır. Ve yapımı da kolaydır. Boyama vitray yapmak için öncelikle ne yapacağınıza karar verin. Mesela duvarınıza asacağınız bir çerçeve yapabilirsiniz. Bunun için; istediğiniz ölçüde cam kestirin. 35*50, 40*60, 50*70 şeklinde yapmak istediğiniz ölçüye karar verin. Ardından cama boyamak istediğiniz resmin cam ölçüsünde kopyasını alın. İstediğiniz renk cam boyası ve kontör boya alın. Bu malzemeleri tedarik ettikten sonra vitray çalışmasına başlayabilirsiniz.
Kestirdiğiniz camın altına kopyasını aldığınız resmi yerleştirerek kontör boya ile resmin ana ve ara çizgilerinden cam üzerinde geçerek resmin ana hatlarını oluşturunuz. Yaklaşık bir saat kadar kontör boyanın kurumasını bekleyin. Kontör boya kuruduktan sonra resimde geri kalan kısımları fırça yardımıyla vitray boyasıyla boyayarak resmi tamamlayınız.
Boyama vitray çalışmasında ilk deneyeceğiniz resimde ana hatları daha geniş olan modeller seçebilirsiniz. Örneğin lale, karanfil, gelincik çiçeği çalışabilirsiniz. Daha sonra yapacağınız çalışmalarda ince detayları olan resimleri daha kolay yapabilirsiniz. Sadece resim değil beğendiğiniz hayatınıza anlam katan sözleri de yazarak tablo oluşturabilirsiniz.
Boyama vitray sanatını cami ve kilise camlarının süslemesinde görmek mümkün. Eski cumbalı evlerin giriş camlarında da süslemede kullanılmıştır.
Tifani Vitray
Bahsedeceğimiz diğer vitray tekniği ise tifani vitray tekniğidir. Bu teknik boyama vitraya göre daha detaylı işlemler ister. Ve yapılırken biraz daha dikkat ister. Tifani vitray yapmak için gerekli malzemeler; renkli camlar, bakır folyo, cam elmas (cam kesici), cam pensesi, tifani makas, lehim
Tifani vitray yaparken öncelikle yapmak istediğiniz resmin şablonunu çıkarın. Resim içindeki her detayı belirginleştirerek üstünden çiziniz. Ardından cam kesici ile şablona göre renkli camlardan kesiniz. Kesilen her bir parçayı resmin aslında göre yerleştirerek her parça arasına bakır folyo yapıştırınız. Son olarak yapışan parçaların bütün halini lehimleyiniz. Böylece tifani vitray çalışmanız hazır.
Sizlere iki teknikte vitray çalışmalarını kısaca anlattık. Tifani tekniğinde cam kesme işlemi olduğu için yaparken dikkatli olmanızda yarar vardır.
Vitray cam sanatı el sanatları içinde evde kolaylıkla yapılan bir sanat olduğu için kendinize ve sevdiklerinize de istediğiniz görsellerde yapabilirsiniz.
