Orkide Çiçeği Rehberi – Orkide Hakkında Her Şey!

Orkide çiçeği, dünyanın en özel çiçek türlerinden biri. Tarihten bu yana insanlığı büyüleyen bu güzellik;zarafetin, şıklığın, aşkın ve sadakatin simgesi. Orkide, çiçeklerini açtığı zaman tüm dikkatleri üzerine çeker. Büyüleyici görüntüsüyle birlikte mis gibi kokusuyla insanlığı mest eder.

Orkide, salepgiller familyasına ait bir bitkidir ve çok yıllıktır. Peki ama salepgiller familyası nedir? Aslında adından bize ne olduğu hakkında fazlasıyla ipucu veriyor.

Evet, kışlarımızın olmazsa olmazı salebin ham maddesi. Mis gibi kokusu ve eşsiz lezzetiyle orkideleri barındıran familyadır. Sıcak ve tropikal bölgelerde yetişir. Ayrıca salepgiller uzun ömürlü bitkilerdir. Türkiye’de ise Anadolu’nun pek çok köşesinde yetişir.

? Göz alıcı güzelliğiyle ve mis gibi kokusuyla sevdiklerinizi büyüleyecek orkide çeşitleri Muhiku’da! En özel zamanlarda sevdiklerinize beyaz, mavi, fuşya ve pembe renkli orkide türleri ile en zarif sürprizi hazırlayabilirsiniz.

Sevdiklerinize birçok kez orkide hediye ettiyseniz Muhiku’nun yenilikçi çizgilerle hazırladığı hediye kutularını inceleyebilirsiniz. Kalıcı ve şık sürprizlerin vazgeçilmezi olan Muhiku, dopdolu ve işlevsel hediye kutusu alternatifleriyle herkese hitap ediyor.

Orkide çiçeğinin efsanesi de en az anlamı kadar güzel ve eşsiz. Bu eşsiz hikayeyi okuyunca orkideye olan hayranlığınız daha da artacak diyebiliriz. Öyleyse orkidenin efsanesine kısaca değinelim.

Maraş’ın Geben yaylasında güzelliğiyle ve mis kokulu saçlarıyla bilinen bir prenses yaşarmış. Bu prensesin adı Orkis imiş.  Orkis henüz kimse uyanmadan, sabahın ilk ışıklarında kalkarmış. Kalkar kalkmaz dağların eteklerine koşarmış.

Orkis günlerden bir gün yine yemyeşil kırlarda oturuyormuş. Derken eteğine bir bembeyaz bir leylek konuvermiş. Leylek o kadar güzelmiş ki Orkis leyleğin güzelliği karşısında büyülenmiş. Fakat leylek de Orkis’in güzelliği karşısında mest olmuş. Derken leylek Orkis’i, Orkis ise leyleği seyre dalmış.

Havanın karardığını ve artık eve gitme saatinin geldiğini fark eden Orkis hızla yerinden kalkmış. Fakat talihsizlik o ya, Orkis yerinden kalkarken leyleğin kanadı kırılmış.

Bu durum Orkis’i çok üzmüş. Hemen saçından bir tel koparmış ve yaralı leyleğin kanadını sarmış. Efsane bu ya, tam da o anda leylek yakışıklı bir delikanlıya dönüşmüş. Orkis’in ise şaşkınlıktan dili tutulmuş ve hayranlıkla delikanlıya bakakalmış.

Meğerse yakışıklı delikanlı uzun yıllardır dağlarda Orkis’i arıyormuş. Bunun üzerine Orkis ile delikanlı soğuklar bastırıncaya kadar birbirlerinden ayrılamamışlar. Ancak sıcaklık düşmeye başlayınca delikanlı gitmesi gerektiğini söylemiş. Fakat ne olursa olsun tekrar geleceğini söylemiş.

Böylece Orkis yakışıklı delikanlının yollarını gözler olmu. Orkis’in bir gözü sevdiğinin hasret acısıyla ağlar, diğeri geleceği umuduyla gülermiş.

Ancak Orkis’in bir süre sonra beklemeye dermanı kalmamış. Rüzgarın içinde toz olup dağa savrulmuş. Yemyeşil tepeleri Orkis’in mis gibi kokusu sarmış.

Orkis’in kendini rüzgara bıraktığı yerde bir çiçek bulmuşlar. Dünya üzerinde yalnızca Geben Yaylası’nda yetişen çiçeğe Maraş Orkide’si adını vermişler.

Tropikal iklimleri seven orkide çiçeği asaletin ve özenin simgesi. Küçük yaprakları ve uzun gövdesi vardır. Orkide çiçeklerinin ince uzun gövdeleri narin oldukları hissini uyandırırlar. Ancak gayet dayanıklı ve uzun ömürlü bir bitki olduğunu söyleyebiliriz.

Ülkemizde ise en sevilen çiçek türlerinden biri. Aynı zamanda en çok satılan üç çiçek arasında da yer alıyor.

Cymbidium

Gün ışığını çok sevmese de gövdesi güneş ışığına doğru eğilir bunun için düzenli olarak çevrilip güneş ışığının orkidenin her yerine eşit geldiğinden emin olunmalıdır. Fazlasıyla dayanıklı ve uzun ömürlü olması sebebiyle ev ve iş yerlerinde çok tercih edilir.

Miltonia

Yetiştirilmesi ve bakımı diğer orkide türlerine göre daha kolaydır. Her mevsimde oda sıcaklığını sever ve yaprakları diğer orkide türlerine göre daha uzundur. Bu tür hava akımından çok kolay etkilenir bu sebeple rüzgarda kalmamalıdır.

Phalaenopsis

En bilinen orkide türüdür ve bakımı en kolay olan orkide olarak geçer. Bu orkide yılda iki kez çiçek açar. Beyaz, pembe ve mor en çok bilinen renkleridir.

Paphiopedilum

Bu orkide türü gölgeyi sever ve güneş ışığını direkt alır ise yapraklarında koyu renkli lekeler oluşur. Terlik orkide olarak da bilinen bu cins kendi içerisinde yaklaşık 80 orkide türü bulundurmaktadır.

Oncidium

Onc olarak kısaltılan bu çiçek 330 tire sahip bir cinstir. Bu orkide türleri hala geliştirilmektedir. Diğer orkide türlerinden farklı görüntüye sahip çiçekleri diğer türler kadar güzeldir.

Orchis

Orchis Avrupa ve Kuzeybatı Afrika’da yetişir. Benzer görüntüsü ile orkide efsanesindeki güzel prenses Orkis’e ismini vermiştir. Çiçek açma şekli Maraş Orkidesi ile benzerlik gösterir.

Laelia

Ilıman hava şartlarını seven bu güzel orkide cinsi 25 türden oluşan familyanın minik bir cinsidir. Laelia cinsi bahçelerde yetiştirilmek için de çokça tercih edilmektedir. İki ayrı çiçeğin birleşimi gibi duran bu türün beyaz, pembe, turuncu, sarı gibi bir çok rengi bulunmaktadır.

Vanilya

Orkide türlerine mensup olduğunu öğrendiğimizde bizi hayrete düşüren cinstir. 110 türü vardır ve aromasından ötürü ticari olarak kullanılan vanilya yassı yapraklı vanilyadır.

Kaplan Orkidesi

Guinness Dünya Rekorları Kitabı tarafından 7.62 metre uzunluk ile dünyanın en uzun orkidesi olarak kaydedilmiştir. Endonezya’ya ait bu orkide türü şeker kamışı orkide, orkidelerin kraliçesi ve des orkide olarak da bilinmektedir.

Orchis Italica

Tavşan topuğu olarak bilinen bu orkide türü Akdeniz’e özgüdür. Besin açısından zengin toprakları sevmez, yarı gölgeden hoşlanır ve Nisan ayında çiçek açarlar.

Ludisia

Asya’da yetişen bu orkide türü tek türden oluşur. Tayland, Çin ve Endonezya’da çok ilgi görür. Büyük yeşil yaprakları olan bu orkide türü ince uzun sukulentlerin açtığı gibi çiçek açmaktadır.

Rhynchostylis Gigantea

John Lindley bu orkide türünü 1986’da tanımlamıştır. Çiçekleri salkımlar halinde bulunan bu orkide türlerinin özellikle pembe renkleri oldukça güzel gözükmektedir.

Dendrobium

Değişik orkide türlerinden olan dendrobium epifitik ve litofitik orkidelerin bir cinsidir. En az diğer orkideler kadar değerli olan dendrobiumun turuncu, beyaz, fuşya ve mor renkleri bulunur.

Orkideler yılda en az iki defa çiçek açarlar. Fakat bakımı iyi yapılırsa üç veya dört kez de çiçek açabilirler.

Sulama için suyun kalitesi çok önemli. Şebeke suyu yerine içme suyu kullanmanız orkidenizin sağlığı için çok daha iyi olacak. Diğer taraftan orkide ışığı ve havadar yerleri sever. Ancak ışığı seviyorlar diye direkt güneş ışığına maruz bırakmamalısınız.

Orkidenin Yeri

Orkide bakımı için öncelik çiçeğinizin yeridir. Orkideniz cereyanda kalmamalı yahut güneş ışığına direkt olarak maruz kalmamalıdır. Orkide çiçeğiniz filtrelenmiş gün ışığını ihtiyacı olduğu kadar alabiliyor olmalıdır.

Nem

Orkideler % 40-70 arasındaki nem oranını severler. Eğer orkidenizin bulunduğu ortamın nem oranının yeterli olmadığını düşünüyorsanız saksı tablasına çakıl taşı dizip taşların üst seviyesine çıkmadan su doldurup saksıyı çakıl taşlarının üstüne yerleştirebilirsiniz. Çiçeğinizi günde bir kez fısfısla nemlendirmeyi de unutmamalısınız.

Orkide Sulama

Orkide bakımının en çok kafa karıştıran konusu sulama. Çünkü orkide suyu sevmez diye biliniyor. Fakat bu yanlış. Orkide çiçeği ne çok suyu ne de susuz kalmayı sever. Peki ama orkide sulama işlemini ne sıklıkla yapmalıyız?

Orkide sulama işlemi; saksı büyüklüğüne, saksı malzemesine ve ortamın nem durumuna göre değişir. Ayrıca orkidenin yetişkin veya yavru orkide olması da sulamayı etkiler. Çünkü yavru orkide, yetişkin orkideye nazaran devamlı nemli kalmak ister.

• Orkide çiçeğini kış aylarında yedi günde bir sulamanız yeterli. Yaz aylarında ise bu süreyi dört günde bir olacak şekilde revize etmelisiniz.
• Orkide sulama işlemini sabah saatlerinde, sıcaklık seviyesinin düşük olduğu bir zamanda yapmanızı tavsiye ederiz. Ayrıca orkide çiçeğini her zaman aynı saatte ve düzenli periyotlar halinde sulamayı ihmal etmemelisiniz. Yaz aylarında sıcaklık devamlı arttığı için daha dikkatili olmalısınız. Eğer çiçeğin nemsiz kaldığını ve toprağının kuruduğunu gözlemliyorsanız sulama periyodunu kısaltabilirsiniz.
• Sulama işlemini saksıyı bir lavaboya koyarak ve toprağı tamamen ıslatarak yapmalısınız. Eğer musluk suyunuz çok sert değilse (kireç oranı çok değil ise) musluk suyu ile de orkideyi sulayabilirsiniz. Orkide çiçeğinin toprağının tamamını ıslanmalı ve fazla suyu saksının altından süzdürmelisiniz. Eğer fazla suyu saksı tablasında bırakırsanız orkidenin köklerini çürür.

Orkide Toprağı

Orkideler normal bitki topraklarında yaşayamazlar. Bitkinizin köklerinin hava almasına izin verecek toprak seçimi yapmalısınız.

Orkide topraklarında; Hindistan cevizi lifleri, çam kabukları, sphagnum yosunu ve pomza bulunuyor. Ekstra eklenen bu ürünler suyu sünger vazifesi görerek çekiyor. Böylece orkide köklerini ihtiyaç duyacağı şekilde nemlendirebiliyor. Bu özel toprak karışımı orkide çiçeği toprağı şekilde satılıyor.

Orkide bakımında önemli olan diğer bir unsur ise gübreleme.Orkidelere ek besinlere ihtiyaç duyarlar. Çiçek malzemeleri satan yerlerden orkide gübresi edinebilirsiniz.

Bu gübreyi sadece orkidenizin köklerine değil, aynı zamanda fısfıs yardımı ile yapraktan da vermelisiniz. Yaz aylarında orkide bakımının biraz daha özen istediğini söyledik. Dilerseniz nemlendirme için yaptığımız buzlu yöntemi gübreli suyu dondurarak da yapabilirsiniz.

Saksı Değişimi

Orkidelerde sık sık saksı değişimi bitkiye zarar verir. Bu sebeple pek önerilmiyor. Ancak yanlış gübreleme, toprağın kirlenmesi, köklerin çürümeye başlaması yahut saksı ile ilgili problemler saksı değişimi yapmanızı zorunlu kılar.

• Saksı değişiminden iki ya da gün önce orkideyi bol su ile sulamalısınız. Böylece kökler değişim için gereken direnci kazanacaklar ve  saksıdan daha kolay çıkacaklar.
• Orkidenizi saksıdan çıkarırken bitkiyi ters çevirmelisiniz. Aksi takdirde orkidenin gövdesine zarar verebilirsiniz.
• Saksıdan çıkardığınız orkidenin hasarlı köklerini -var ise- sağlıklı olanlara zarar vermeden steril bir makas ile temizlemelisiniz.
• Orkideyi yeni saksısına dikerken toprağını bastırmadığınıza ve köklerin hava aldığına emin olmalısınız.

Böylece orkide çiçeği nem, ışık ve sıcaklığını sevdiği ortamda yeni saksısı ile sağlıklı bir şekilde büyüyecektir. Orkide bakımı özen istiyor.

Günlük hayatın yoğunluğunda ve yorgunluğunda bu bazen gelebiliyor. Fakat orkide çiçeği o güzel çiçeklerini açıp da ruhunuzda bayram havası yaratınca, bu işlemlerin hepsi nefes alıp su içmek kadar basit gelecektir.

Orkide Budama

Budama dikkat gerektiren bir mesele. Çünkü köklere hasar verme ihtimali yüksek. Orkideyi budama için orkidenin çiçeklerini dökmesini beklemelisiniz.

Çiçekleri dökülen orkidenin kök kısmından yukarı doğru boğumlarını sayın. Üçüncü boğumdan sonrasını steril bir makasla kesin. Orkidenin boyunun kısalması sizi korkutmasın. Çünkü orkide bakımı özenli ve doğru yapılırsa kısa sürede tekrar büyüyecek.

Orkideler Nasıl Çoğaltılır?

Orkideler, muhteşem güzellikleriyle bilinen egzotik bitkilerdir ve çoğaltılmaları belirli yöntemler uygulanabilir.

Keiki (Yan Filiz) Yöntemi

Bazı orkide türleri, ana bitkinin yanında “keiki” olarak adlandırılan yavrular oluşturur. Bu yavrular belli bir büyüklüğe ulaştığında, steril bir bıçak veya makas kullanarak ana bitkiden dikkatlice ayrılır. Ayrılan keiki, uygun bir orkide karışımı toprağa ekilir ve uygun şekilde sulanır. Başlangıçta nemli ama aşırı sulanmamış bir ortamda tutulmalıdır.

Çelikleme Yöntemi

Çelikleme, bitkinin bir parçasının kesilerek köklendirilmesi yöntemidir. Sağlıklı bir dal veya yaprak, steril bir bıçak veya makasla ana bitkiden kesilir. Çelikler, köklendirme hormonu kullanılarak veya doğrudan suya veya nemli bir orkide karışımına yerleştirilerek köklenmesi sağlanır. Bu süreç birkaç hafta sürebilir. Köklendikten sonra uygun bir orkide toprağına dikilir ve bitki olarak büyütülür.

Bölme Yöntemi

Bu yöntem, birden fazla pseudobulb (sahte soğan) geliştiren simpodiyal orkideler için uygundur. Bitki dikkatlice saksıdan çıkarılır ve kökleri temizlenir. Pseudobulblar, steril bir bıçakla ayrılır. Her bir bölüm, yeni bir saksıya ekilir ve uygun şekilde sulanır.

Tohum Yöntemi

Bu yöntem oldukça zordur ve genellikle laboratuvar koşulları gerektirir. Çok küçük ve hassas olan orkide tohumları steril bir ortamda çimlendirilir ve büyütülür. Bu süreç, uzun ve zahmetlidir.

Orkide Saksıları Nasıl Olmalıdır?

Orkideler, suyun köklerde birikmesini sevmez. Bu nedenle, saksıların alt kısmında ve yanlarında drenaj delikleri olmalıdır. Şeffaf plastik veya delikli seramik saksılar, orkideler için idealdir. Orkidelerin kökleri, yeşil renkte olabilir ve yapraklar gibi fotosentez yapma yeteneğine sahiptir. Şeffaf saksılar, köklerin ışık almasını sağlayarak bu süreci destekler. Ayrıca, şeffaf saksılar, köklerin durumunu gözlemlemeyi kolaylaştırır. Köklerin sağlıklı olup olmadığını, çürüyüp çürümediğini veya hastalık belirtileri gösterip göstermediğini görme şansı verir.

Orkideler, küçük saksılarda daha iyi büyür. Bunun için köklerin çok fazla hareket etmemesi sağlanmalıdır. Saksı, bitkinin kök sistemine uygun olmalıdır. Çok büyük saksılar, köklerin aşırı nemli kalmasına neden olabilir. Orkide saksı karışımı, ağaç kabuğu, perlit ve sfagnum yosunu gibi hafif ve hava geçirgen malzemeler içermelidir. Substrat, suyu tutarken aynı zamanda köklerin hava almasına izin vermelidir.

Orkide Sulamanın Püf Noktaları Nelerdir?

Sulamadan önce, orkide karışımının yüzeyi kontrol edilmelidir. Eğer kurumuşsa, sulama zamanı gelmiştir. Genellikle haftada bir sulama yeterlidir, ancak çevre koşullarına bağlı olarak bu değişebilir. Sulama yönteminde, orkide saksısı, su dolu bir kap içine daldırılır ve birkaç dakika bekletilir. Sonra fazla suyun süzülmesine izin verilir. Yukarıdan sulama yönteminde ise su, doğrudan saksının üstünden dökülerek köklerin ıslanması sağlanır. Drenaj deliklerinden fazla suyun akması önemlidir.

Ayrıca, nusluk suyu, orkideler için uygun olmayabilir. Klor ve mineral birikimini önlemek için arıtılmış veya yağmur suyu kullanılması önerilir. Kullanılan sulama suyu, oda sıcaklığında olmalıdır.

Hangi Orkide Daha İyidir?

Orkide türleri arasında “daha iyi” olanı belirlemek, yetiştirme koşullarınıza ve kişisel tercihlerinize bağlıdır. Popüler orkide türlerinden bazılarını sizler için bir araya getirdik…

Phalaenopsis orkidesi, en popüler orkide türlerinden biridir. Büyük, güzel çiçekleri ve uzun çiçeklenme dönemiyle tanınır. Bakımı nispeten kolaydır ve iç mekanlarda yetiştirilmesi yaygındır. Cymbidium orkidesi ise büyük, gösterişli çiçekleri olan bir türdür. Soğuk iklimlere dayanıklıdır. Dış mekanlarda da kolayca yetiştirilebilir. 

Dendrobium orkidesi, farklı renk ve boyutlarda çiçeklere sahiptir. Genellikle sıcak ve nemli ortamları tercih eder. Farklı türleri farklı bakım gereksinimleri gösterebilir. Oncidium orkidesi ise küçük ve çiçekli dallara sahip bir türdür. Genellikle gölgelik alanlarda yetiştirilir ve bakımı diğer türlere göre biraz daha zor olabilir.